رویکرد نظریۀ بهینگی به «دوگان‌سازی ناقص پیشوندی» در زبان فارسی

«دوگان‌سازی» یکی از فرایندهای زایا در حوزۀ صرف است که در زبان فارسی مشتمل بر دوگونة کامل و ناقص است. در گونة ناقص آن، ‌که به دو دستة پیشوندی و پسوندی قابل‌ دسته‌بندی است، بخش «وند» نه ‌تنها هویت مستقل آوایی ندارد، بلکه فاقد معناست. همچنین وند مفاهیمی مانند شدت، تأکید و یا مقوله‌سازی را به معنای پایه می­افزاید. از آن‌ جائی‌که این وند، تکرار بخشی از پایه است، آن را «وند مکرر» می­نامند. هدف مقالة حاضر، نیز بررسی «دوگان سازی ناقص پیشوندی» در چارچوب گونۀ معیار نظریه بهینگی مشهور به «نظریۀ تناظر» است. پرسش اصلی پژوهش آن است که آیا می‌توان در چارچوب نظریۀ موردِ اشاره دوگان‌های ناقص پیشوندی در زبان فارسی را تبیین کرد یا خیر؟ برای پاسخ­گویی، ابتدا با بهره‌گیری از روش کتابخانه‌ای و استفاده از منبع‌هایی مانند فرهنگ فشرده سخن (Anvari, 2003) و پژوهش‌های مرتبط، 71 نمونه از دوگان‌های اشاره‌شده گرد‌آوری گردید. سپس، با توجه به تعریف‌ها و بررسی‌های انجام‌گرفته در این حوزه، داده‌ها به سه گروه تقسیم شدند. در ادامه، با معرفی چارچوب نظری، به وسیلة ارائۀ تابلوهای بهینگی در مورد نمونه‌هایی از هر گروه صورت تحلیل شدند. در پایان، یافته‌ها نشان‌دهندة آن بود که هر یک از نمونه‌ها در قالب اولویت‌بندی مشخصی از محدودیت‌ها قابل توصیف است.